Szlak pieszy im. Stanisława Malanowicza

Opis

Kuźniaki fot. Magdalena Weber

Szlak bierze swój początek w miejscowości Kuźniaki, gdzie znajduje się pozostający już niestety w ruinie wielki piec o kształcie ściętego ostrosłupa. Po pokonaniu Góry Dobrzeszowskiej (unikalnego sanktuarium pogańskiego z zamierzchłych czasów), przez malownicze tereny szlak prowadzi do miejscowości Gruszka, gdzie rozegrała się jedna z bitew II wojny światowej stoczona z udziałem oddziałów AL. Dalej szlak przez Węgrzyn, Grębosze i Mościska zmierza do Sielpi - największej miejscowości wypoczynkowej województwa świętokrzyskiego. W Sielpi na szczególną uwagę zasługuje Muzeum Zagłębia Staropolskiego. Muzeum mieści się w dawnej walcowni i pudlingarni. Zakład budowany był etapami, najpierw z inicjatywy Stanisława Staszica powstało spiętrzenie rzeki Czarnej, kanał odprowadzający, budynek administracyjny i zabudowania gospodarcze. Następnie Bank Polski wybudował walcownię i pudlingarnię wraz z osiedlem pracowniczym.

W dalszej kolejności na szlaku znajduje się pomnik przyrody "Piekło-Gatniki". Jest to skupisko skał piaskowca jurajskiego, malowniczo wyrzeźbionych przez erozję. Położone są w sosnowym lesie, a ich wysokość sięga 5 metrów. Na trasie napotkamy także miejscowości o ciekawych nazwach - Piekło i Niebo. Są jedynym udokumentowanym przypadkiem znajdowania się Piekła tuż obok Nieba. 

Oranżeria egipska fot. Magdalena Weber

Po 37 kilometrach szlak osiąga miasto Końskie. Z koneckich zabytków warto wymienić zespół pałacowo-parkowy, dawną własność rodów: Małachowskich, a następnie Tarnowskich. Projekt pałacu wzorowany był na siedzibie królewskiej znajdującej w Pillnitz pod Dreznem. Na osi głównej zespołu pałacowego pałacu, za drogą asfaltową, znajduje się glorietta, budowla ogrodowa o charakterze dekoracyjnym. W ogrodzie pałacowym rozmieszczone są: „Świątynia Grecka” wybudowana według kanonów klasycyzmu z sześciokolumnowym portykiem, „Oranżeria Egipska”, której fasada wzorowana jest na egipskich świątyniach, ozdobiona posągami faraonów i hieroglifami, „Domek Wnuczętów” – mała neogotycka budowla, zapewne jako dom zabaw dla latorośli rodu Małachowskich. W parku znajdziemy również altanę. Na skraju parku znajduje się obelisk z popiersiem Tadeusza Kościuszki. W centrum miasta wznosi się neogotycka Kolegiata p.w. śś. Mikołaja i Wojciecha. Wybudowana została w latach 1492-1520, a rozbudowana i modernizowana na początku XX w. Zawiera pozostałości wcześniejszego kościoła w postaci tympanonu z przedstawieniami słońca i księżyca znajdującego się nad bocznym wejściem. Na ścianie dzwonnicy herb „Odrowąż” prawdopodobnie z wieku XIII. W pobliżu kościoła znajduje się konny pomnik Tadeusza Kościuszki przypominający o związkach Ziemi Koneckiej z Insurekcją Kościuszkowską.

W dalszej kolejności szlak prowadzi do miejscowości Stara Kuźnica, gdzie zachowała się drewniana kuźnica wodnaskrywająca wewnątrz młot naciskowy oraz specjalne, drewniane miechy skrzynkowe. Ze źródeł historycznych wynika, że kuźnica działała już w XVII w. Zakład produkował narzędzia rolnicze: lemiesze i odkładnice do pługów oraz siekiery. Obecnie jest niedostępny dla zwiedzających.

Wieża zakładu w Furmanowie  fot.A. Werens

Dalej szlak przebiega przez Wielką Wieś, na skraju której, 50 m na lewo od szlaku, znajduje się pomnik upamiętniający poległych w dniu 14 października 1943 r. partyzantów. Kolejny na trasie Furmanów, łatwo rozpoznać w krajobrazie dzięki wysokiej wieży gichtociągowej zakładu wielkopiecowego, wybudowanego w latach 1830 – 1835. Dalej szlak prowadzi turystów do rezerwatu "Skałki Piekło pod Niekłaniem". Rezerwat ustanowiony został w 1959 r. Ochroną objęto pas skałek, złożonych z mało zwięzłych jurajskich piaskowców. Podczas zlodowacenia środkowopolskiego procesy wietrzeniowe i eoliczne wymodelowały przepiękne formy skalnych grzybów, baszt, nawisów i innych trudnych do nazwania, ale poruszających wyobraźnię, form.

Dalej szlak przebiega przez Rędocin (ośrodek ceramiki ludowej) oraz rezerwat "Ciechostowice" na cmentarz partyzancki pod Skarbowa Górą w Skarżysku Pogorzałym. Początki tego partyzanckiego cmentarza związane są ze śmiercią 5-ciu partyzantów ze zgrupowań AK „Ponurego”. Poświęcony w Zielone Światki 1944 r. stał się miejscem pochówku poległych z okolicznych placówek AK. Na terenie cmentarza skromny pomnik z metalowym krzyżem i tablicą z napisem: Rozumni szałem – silni jednością / Dając w ofierze życie i sławę / Padliście walcząc z wroga podłością / O wolność Polski, za świętą sprawę.

Patronem szlaku jest Stanisław Malanowicz (1877-1942) - zasłużony działacz gospodarczy i społeczny, regionalista. Z wykształcenia inżynier budownictwa drogowego. Był też jednym z inicjatorów powstania na Ziemi Koneckiej zorganizowanego ruchu krajoznawczego. Inicjował i wsperał akcję zbierania eksponatów dla przyszłego muzeum w Końskich. Wspólnie z prof. Mieczysławem Radwanem założył oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Końskich w dniu 9 września 1935r. Autor wielu opracowań.