Zespół pałacowo-parkowy w Końskich

Opis

Zespół pałacowo-parkowy w Końskich to jeden z wielu zabytków koneckiej gminy, niewątpliwie jednak najbardziej okazały. W jego skład wchodzi kilka obiektów: skrzydła pałacowe wraz z pawilonami, glorietta, świątynia grecka, oranżeria egipska, altana, kapliczka, "domek wnuczętów", ogrodzenie wraz z basztami oraz sam park z zabytkowym drzewostanem.

Budowę zespołu pałacowo-parkowego zapoczątkował Kanclerz Wielki Koronny Jan Małachowski - dawny właściciel Końskich i dóbr o nazwie "Końskie Wielkie". Końskie i jego mieszkańcy zawdzięczają osobie Jana Małachowskiego wyjednanie od króla Augusta III praw miejskich w 1748 r. W tym właśnie czasie, kanclerz przystąpił do budowy swej rezydencji. Na położonym na wschód od kościoła św. Mikołaja terenie zaplanował postawić okazały pałac, którego główny korpus miał łączyć dwa boczne skrzydła, zakończone pawilonami. Od głównego budynku miały rozchodzić się długie, otwarte galerie z tarasami, zakończone pawilonami. Jednak zakrojone na dużą skalę plany kanclerza nie zostały w całości zrealizowane. Z samego zespołu wybudowano jedynie skrzydła i pawilony. Główny korpus pałacu nigdy nie powstał.

Nad budową rezydencji czuwał Jan Małachowski. Jego żona zaś - Izabela z Hunieckich zajęła się parkiem i ogrodem. Ogród, zajmujący początkowo niewielki obszar, zaplanowany został w stylu francuskim wzdłuż głównej osi założenia i krzyżującymi się pod kątem prostym alejkami.  W dniach 16 - 18 lipca 1787 r. w koneckim pałacu przebywał powracający z Ukrainy król Stanisław August Poniatowski. Opis wizyty i towarzyszących jej uroczystości znajdziemy w "Diariuszu" spisanym przez Adama Naruszewicza.

Kolejne etapy rozwoju zespołu nastąpiły w pierwszej połowie XIX w. Wtedy właścicielem był Stanisław Małachowski, który wybudował kilka obiektów o charakterze użytkowym, dekoracyjnym i sakralnym. Sprowadził też do Końskich architekta, który zaprojektował Oranżerię Egipską, neogotycką kapliczkę oraz ogrodzenie parku z basztami. Był to Franciszek Maria Lanci. Architekt zmienił też wygląd parku na angielski - bardziej romantyczny charakter, o luźno rosnących oddalonych od siebie grupach drzew. Izabela Małachowska zyskała liczne pochwały dotyczące wyglądu parku. Jak pisze Andrzej Fajkosz: "opinię taką zawierał między innymi artykuł w ówczesnym "Tygodniku Ilustrowanym", w którym czytamy: Morze bezdennego piasku pokryła zielonym kobiercem i rozkosznymi drzewy, zamieniając dawną pustynię w najokazalszą część ogrodu".

W 1870 r. zespół przeszedł na własność rodu Tarnowskich, która w nim zamieszkała. W okresie II wojny światowej pałac zajęli Niemcy. Po wojnie, ówczesne władze zadecydowały o wybudowaniu na terenie zespołu pałacowo-parkowego obiektów użyteczności publicznej: powstały szkoła, przedszkole, a od strony północnej część parku przeznaczono na osiedle i ulicę.

Pomimo wszelkich zmian park zachwyca odwiedzających go turystów, a i dla samych mieszkańców miasta jest miejscem odpoczynku i relaksu. Ostatnia rewitalizacja zespołu pałacowo-parkowego polegała nie tylko na odnowieniu zabytkowych obiektów, ale też wprowadziła nowe nawierzchnie alejek, kilka elementów małej architektury oraz nasadzenia zieleni.  Przy obiektach pojawiły się też krótkie opisy historyczno-krajoznawcze.  

Zabytkowe obiekty w parku służą instytucjom użyteczności publicznej. Mieszczą się w nich: Urząd Miasta i Gminy w Końskich, Biblioteka Publiczna im. Cezarego Chlebowskiego oraz restauracja.